A
Albinos – ptak o czysto białym upierzeniu, z czerwono zabarwionymi oczami, pozbawiony kolorowego pigmentu.
Apteria – powierzchnia ciała ptaka, na której nie występuje opierzenie (bezpierzka). Ułożone pasami wzdłuż ciała ptaka.
Aklimatyzacja – przyzwyczajanie ptaka do nowych warunków środowiska.
Areał (zasięg) – Obejmuje lęgowisko, zimowisko i trasę przelotu ptaków, zależy od wymagań środowiskowych i tolerancji ptaków na zmiany otoczenia i dostosowanie się do klimatu.
B
Brodzące – Grupa ptaków wodno błotnych, o długich szyjach i dziobach oraz wysokich nogach.
Bębnienie – głos terytorialny wydawany przez dzięcioły, polegający na szybkim uderzeniu dziobem w jakiś rezonujący materiał ( suchy konar itp)
Brodawka pióra – zgrubienie łącznotkankowe, z którego rozwija się pióro.
Brojlery – przeznaczony na rzeź młody drób, który przez intensywne żywienie w krótkim czasie osiąga wysoki ciężar (kurczęta 8-11 tygodni)
C
Cysty piórowe – twory powstające z nieprawidłowo rozwijających się piór , zwłaszcza u kanarków. Powodują stany zapalne i guzki.
Czesanie pió r- pielęgnacja upierzenia przez ptaka polegająca na układaniu i czesaniu dziobem. Oznaka dobrego samopoczucia ptaka.
Czyste jajko – jajko nie zapłodnione lub z zarodkiem obumarłym w bardzo wczesnym stadium.
Czatownia – miejsce z którego ptaki obserwują okolicę, wypatrując zdobyczy.
Cieciorka – samica cietrzewia.
Chalazy – przymocowanie zewnętrznego sznuru gęstego białka po obu stronach żółtka wzdłuż osi jaja. Chloazy chronią zarodek poprzez uniemożliwianie komórce jajowej innych ruchów wewnątrz jajka, niż obrotowe.
Ciąg – lokalne przemieszczanie się ptaków na zerowiska, miejsca wypoczynku i noclegi.
Czas ochronny – okres w którym na łowne gatunki ptaków nie wolno polować. Przeważnie okres ten obejmuje okres rozrodu i wychowu młodych, pierzenia, oraz trudne okresy klimatyczne.
D
Drapieżne – grupa ptaków żywiących się pokarmem zwierzęcym. O silnym hakowatym dziobie i ostrych szponach.
Dymorfizm płciowy- zespół cech budowy zewnętrznej i wewnętrznej różniących samca od samicy tego samego gatunku. U ptaków zazwyczaj samice ubarwione są mniej kolorowo.
Dryf wędrówkowy – zjawisko zniesienie przez wiatr wędrujących ptaków z właściwej trasy.
Dusza – sucha pozostałość brodawki piórowej, znajdująca się wewnątrz dudki.
Dojrzałość płciowa – osiągnięcie zdolności do rozrodu. Większość drobnych ptaków osiąga dojrzałość płciową około 1 roku od wyklucia, inne większe w wieku 2 lat, natomiast wielkie ptaki w wieku kilkunastu lat. W większości gatunków ptaków jest to zjawisko sezonowe.
Dronty (Raphidae) – rodzina wymarłych ptaków z rzędu gołębiowatych. Posiadały duże masywne ciało, silne uwstecznione skrzydła (nie potrafiły latać ) oraz duży dziób zakończony haczykowato jak dzioby ptaków drapieżnych. Znane były 3 gatunki, należące do dwóch rodzajów: Raphus i Pezophaps. Dront dodo Raptus cucullatus wyginął w końcu XVII w., natomiast pozostałe gatunki Raptus solitarius i Pezophaps solitaria wiginęły pod koniec XVIII w. Ptaki te zamieszkiwały wyspy w archipelagu Maskaronów (Mauritius, Reunion, Rodriguez). Dronty zostały wyniszczone przez ludzi, oraz zwierzęta domowe (psy, świnie), które na wyspę sprowadzili europejczycy, podczas ich kolonizacji.
Dziuplaki – gatunki ptaków, które gnieżdżą się w dziuplach lub w szczelinach skalnych.
E
Eumelaniny – barwniki piór ptasich należących do grupy melanin.
F
Fala przelotu – zgrupowanie dni z intensywnym przelotem ptaków.
Fizjologia ptaków – nauka o czynnościach ciała ptaka.
Foreza – przenoszenie jednego organizmu przez inne. U ptaków zjawisko ma to szerokie zastosowanie w przenoszeniu glonów, skorupiaków np. na nogach ptactwa wodnego, oraz pasożytów ptasich.
G
Gniazdowniki – ptaki, których pisklęta po wykluciu są niedołężne i długo pozostają w gnieździe pod opieką rodziców.
Gody – zespół zachowań ptaków mających na celu zdobycie partnerki. Specyficzny śpiew, prezentowanie ozdobnego upierzenia, charakterystyczne loty.
Gatunki bliźniacze – nie różniące się praktycznie wyglądem. Wykazujące jedynie różnice w głosie i biologii.
Grążyce – grupa kaczek nurkujących. W odróżnieniu od kaczek pływających w celu zdobycia pokarmu nurkują nawet na głębokość kilkunastu metrów.
Gniazdo – miejsce złożenia i wysiadywania jaj, pielęgnacji lęgu.
Głos ptaków – dźwięk wydawane przez ptaki. Aparatem głosowym ptaków jest krtań dolna, a rodzaj głosu zależy od jej budowy, umięśnienia, budowy tchawicy i zgrubień pełniących rolę rezonatorów.
Gniazda jadalne – są to gniazda ptaków z rodzaju salangana (rodzina jeżyków ), które budują gniazda z śliny. Niektóre gatunki mieszają ślinę z częściami roślin lub piór, które przed spożyciem trzeba usunąć. Na dalekim wschodzi z takich gniazd przyrządza się zupę lub galaretkę.
Guano – wyschnięte i zbite ekskrementy, resztki pożywienia, padliny ptaków, szczątki gniazd . Taki kilkunastocentymetrowe pokłady zalegające prawie całkowicie wyspy na których kolonijnie gnieżdżą się ptaki.
Grzebień oczny – charakterystyczne dla ptaków wachlarzowata solidnie unaczyniona i pigmentowana struktura wyrastająca z dna gałki ocznej.
Gruczoł kuprowy – dwupłatowy gruczoł łojowy, leżący między skóra i mięśniami po grzbietowej stronie kupra. Każdy płat składa się z licznych cewek ułożonych promieniście wokół jamy centralnej, do której spływa wydzielina. Wprowadzana jest ona przewodami biegnącymi ku tułowiu, które otwierają się na szczycie specjalnej brodawki skórnej.
Gruczoły cementowe – duże gruczoły ślinowe występujące pod językiem u jerzyków, jaskółek i saladan . Produkują one wydzielinę, która krzepnie na powietrzu spełniając rolę cementu przy budowie gniazd.
Gruntowanie – sposób żerowania polegający na zanurzaniu w wodę głowy wraz z szyją i przednią częścią tułowia. Nad wodą widoczna jest tylko tylna część ciała wraz z nogami. W płytkich wodach, gdzie ptak sięga dziobem dna lub podwodnych roślin.
H
Hybryda, bastard, mieszaniec – pisklę, które powstało w wyniku skrzyżowania dwóch osobników należących do różnych, blisko spokrewnionych gatunków.
Hormon luteinizujący (LH) – hormon wydzielany przez przysadkę mózgową. Wzrost tego hormonu w jajniku wywołuje owulację, stymuluje syntezę progesteronu i formowanie się ciałka żółtego natomiast w jądrze stymuluje syntezę testosteronu.
I
Introdukcja – sztuczne wprowadzenie gatunków obcych dla danego terenu.
Inwazja – obfity nalot jakiegoś gatunku, związany zazwyczaj z niedostatkiem pokarmu w miejscu głównego występowania.
Inkubacja – ogrzewanie jaj i podprowadzenie do wylęgu piskląt.
J
Juwenis – młody ptak, który posiada jeszcze pierwsze upierzenie.
K
Krzyżowanie wsteczne – kojarzenie w pary potomstwa i rodziców (chów wsobny).
Kuper –tylna część ciała ptaka między grzbietem a nasadą ogona z kloąka i gruczołem kuprowy.
Kuraki – Grupa ptaków o silnych nogach umożliwiających wygrzebywanie pokarmów z ziemi. Samce to koguty samice nazywane kurami. Krukowate – Grupa ptaków wszystkożernych, inteligentne ptaki.
Klangor - głos wydawany przez żurawie, podobny do trąbki. Powstaje w unikalnym narządzie rezonsowym, utworzonym w silnie przedłużonej i zwiniętej w pętle tchawicy.
Kleptopasożytnictwo – żerowanie polegające na odbieraniu pokarmu upolowanego przez inne ptaki.
Kuźnia - miejsce wykorzystywane przez dziecioły do rozkuwania szyszek w celu dostania się do nasion.
Kaczkowate – ptaki wodne o płetwiastych stopach.
Kolonia ptaków – skupisko gniazd ptaków, zwykle jednego gatunku.
Klucz ptaków – sposób uformowania stada ptaków w czasie przelotów, według ściśle określonych dla poszczególnych gatunków zasad. Jest jeden ptak prowadzący całe stado ustawione w dwie skośne linie, które rozchodzą się od przewodnika, który wyznacza lot i częstotliwość uderzania skrzydłami. Ptaki prowadzące klucz dość często zmieniają się, klucz jest formowany zwykle przez większe i silne ptaki. Ptak lecący na początku klucza pokonuje największe opory powietrza.
Kwoka (nasiadka) – kura w okresie wysiadywania jaj i wodzenia młodych.
Kloaka (stek) – workowate rozszerzenie końcowej części jelita grubego. Spełnia rolę zbiornika kału i moczu, również jest miejscem ujścia produktów płciowych.
Korale – nie opierzone płatki lub wyrostki skórne o mięsistej, lub brodawkowatej strukturze, zazwyczaj jaskrawo ubarwione. Znajdują się w katach ust, wokół oka , nasady dzioba, lub na szyi, występują u wielu gatunków ptaków.
