Pióra

► Pióra u ptaków są jedną z najważniejszych cech ptaków i są wytworem naskórka u ptaka, osadzone w skórze pod kątem ostrym wyrastają pasami na całym ciele. Spełniają kilka funkcji. Przede wszystkim dostarczając izolacji, temperatura ciała większości ptaków jest utrzymywany na poziomie około 40C, chronią również  ptaki przed światłem UV. Odgrywając dużą role podczas lotu, umożliwiając manewr ciałem. Do latania służą długie i sztywne pióra zwane lotkami, oraz pióra ogona zwane sterówkami, które służą do utrzymania równowagi. Pióra pokrywowe rozmieszczone są warstwami na całym ciele ptaka, zachodząc na siebie dachówkowo osłaniają podstawową cześć lotek i znaczną część ciała ptaka, nadając opływowy kształt. Pióra puchowe są miękkie i puszyste chronią ptaka przed utratą ciepła, zawilgoceniem, zatrzymują warstwę powietrza zapewniając izolację cieplną, nadają upierzeniu połysk, czasami barwę. Niektóre ptaki posiadają pióra pudrowe, które stale rosną i ścierają się na końcach na bardzo drobny puch, który osadza się jak talk na powierzchni upierzenia, pióra te występują u ptaków, które mają mały gruczoł kuprowy np. gołębie. Pióra nitkowate podobne do włosów występują pomiędzy piórami konturowymi, jako przekaźnik bodźców do wrażliwej skóry. Pióra czuciowe wyrastają w kątach dzioba , natomiast pióra ozdobne rosną przeważnie na głowie lub ogonie.

Gdy jest gorąco ptaki utrzymują pióra blisko ciała, natomiast gdy jest zimno stroszą upierzenie by wytworzyć jak najgrubszą warstwę ratująca przed zimnem. Ptaki bardzo troszczą się o swoje piórka, przeczesują je za pomocą dzioba, stosują różne zabiegi pielęgnacyjne kąpiele wodne, piaskowe, pudrują, natłuszczają oleistą wydzieliną gruczołu kuprowego, ptaki zbierają z niego gęstą, przypominającą łój wydzielinę i nanoszą ja na upierzenie. Wydzielina ta chroni pióra przed zawilgoceniem, szczególnie u ptaków wodnych. Pióra ptaków rosną szybko i w pełni rozwinięte są martwą materią jak paznokcie u człowieka, zużywają się i są wymieniane raz lub dwa razy do roku, w zależności od gatunku ptaka. Ten proces nazywamy pierzeniem. Pióra ulegają zniszczeniu, więc co jakiś czas zostają stopniowo w poszczególnych partiach zmieniane.

Pierzenie u ptaków, polega na wypchnięciu starych piór przez pióra nowej generacji, może obejmować całość upierzenia lub jej tylko cześć.  Pierwsze w życiu pierzenie ptaka, które rozpoczyna się wkrótce po opuszczeniu gniazda to pierzenie juwenalne, które trwa dość długo. Częstotliwość pierzenia jest różna u różnych gatunków: ptaki drapieżne i gołębie pierzą się raz w roku, blaszkodziobe i śpiewające dwa razy w roku, a czaplowate i żurawiowate raz na dwa lata. Terminy opierzeń ptaków dorosłych są wynikiem pewnych procesów takich jak np. zakończenie gnieżdżenia się. Liczba pierzeń nie jest zależna tylko od procesów życiowych, ale również ad wieku i płci, natomiast można również zaobserwować wyjątki, kiedy termin pierzenia rozpoczyna się na początku okresu lęgowego i trwa przez cały okres jego trwania. U wielu ptaków tropikalnych zmiana piór okrywowych odbywa się cały rok stopniowo. Często odnowieniu ulęgają jedynie duże pióra skrzydeł, czy ogona lub drobne pióra okrywowe.

Pierzenie intensywne u ptaków jest to okres dużego zapotrzebowania pokarmowego i zapotrzebowania na składniki pokarmowe potrzebne do budowy piór, dlatego jest to okres dla ptaków wyczerpania. Zapotrzebowanie na energię rośnie o 15 do 30%, ptaki mogą nawet słabnąć, a ubytki piór powodować słabą kondycję lotu.

W naturze ptaki przechodzące intensywne pierzenie, są łatwym łupem dla drapieżników, dlatego na okres pierzenia odlatują na odosobnione miejsce. U  ptaków hodowlanych można również zauważyć podczas intensywnego pierzenia stany osłabienia ptaka.

Pierzenie trwa od 4 do 6 tygodni, pióra spadają wszędzie w zależności od intensywności. Najbardziej widoczne zamiany podczas pierzenia na głowie i czole.

U ptaków  są obszary na brzuchu z których pióra wypadają w trakcie lub bezpośrednio przed inkubacją jaj. Gołą skóra na brzuchu jest dobrze ukrwiona i umożliwia przenoszenia ciepła z ciała ptaka na jaja w ten sposób następuje rozwój zarodka.

Pióra ptaków europejskich przedstawione na poniższych fotografiach zostały znalezione w terenie i sfotografowane natomiast pióra ptaków ozdobnych i egzotycznych   udostępnione (zebrane i sfotografowane podczas pierzenia) z  prywatnych zarejestrowanych hodowli.

Aby zachować lub kolekcjonować jakąkolwiek część znalezionego ptaka chronionego należy w Polsce uzyskać zgodę ministerstwa środowiska.