► Są podstawowym czynnikiem warunkującym prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu.
Witamina A - retinol
Rola witaminy: Konieczna do wytwarzania komórek nabłonkowych, uczestniczy w procesie widzenia, regulacji funkcji wzrostu, bierze udział w syntezie i uaktywnianiu hormonów steroidowych, niezbędna do prawidłowych czynności narządów płciowych, do zapłodnienia i prawidłowego wylęgu oraz do ogólnego dobrego samopoczucia. Odpowiada za stan śluzówek oraz czynności wydzielnicze gruczołów łojowych.
Występuje: naturalna witamina A występuje tylko w produktach pochodzenia zwierzęcego: wątrobie, mleku, tłuszczach rybnych, żółtkach jaj. Karoten- prekursor witaminy A występuje we wszystkich roślinach, częściach roślin i w korzeniu marchwi. Karoten zostaje przekształcony w wątrobie w witaminę A
Niedobór: Objawia się osłabieniem zdolności wzrostu młodych osobników, brakiem poprawnej regeneracji nabłonków i podatnością na infekcje. Zaburzenia funkcji widzenia, wadliwe formowanie płodów, zniekształcenia kończyn.
U samic wyższy procent jaj nie zapłodnionych, (gorsza jakość nasienia samca) zwiększona śmiertelność piskląt. Upierzenie matowe i zmierzwione.
Przedawkowanie: Przy dużych dawkach mogą wystąpić objawy toksyczności.
Objawy zazwyczaj rozwijają się powoli i mogą to być: rozwodniony kał, podenerwowanie, łuszczenie, zażółcenie, świąd i suchość skóry oraz powiększenie wątroby i śledziony, a w zaawansowanych przypadkach osowiałość i ogólne osłabienie. Zatrucia witaminą A występują głównie z powodu nadmiernego podawania w dłuższym okresie czasu. Po zaprzestaniu podawania witaminy A, większość objawów ustępuje w krótkim okresie czasu.
Witamina D 3 – kalcyferole
Rola witaminy: Przy jej pomocy organizm ptaka reguluje przemianę wapnia i fosforu.
Jest niezbędna przy wzroście i prawidłowym rozwoju kośćca.
Wzmaga wchłanianie wapnia w jelitach i nasila procesy wapnienia w tkance kostnej
Występuje: W formie prowitaminowej ergosterolu występuje w zielonych częściach roślin i jest częściowo uaktywniana przez działanie promieni słonecznych. Aktywna forma występuję tylko w produktach zwierzęcych, w wątrobie, w oleju rybnym, tłuszczu, żółtku jaj.
Niedobór: Ostry niedobór objawia się zmiękczeniem kości, zniekształceniem grzebienia mostka, cienką skorupką jaj i zwolnieniem tempa wzrostu.
U piskląt wywołuje zaburzenia rozwoju kośćca, objawy osłabienia i spadek apetytu.
Skorupy jaj są cienkie lub chropowate.
Pióra nastroszone, skrzydła opuszczone.
Wykrzywienie nóg, dzioba, głowa nieproporcjonalnie duża.
Przedawkowanie: Przedawkowanie jest bardzo groźne, może doprowadzić do zatrucia i problemów kostnych. Duże dawki tej witaminy mogą powodować zatrucia, osłabienie, zmniejszenie masy ciała, biegunki. Spowodować mogą też, wzrostu stężenia wapnia w surowicy, co może prowadzić do patologicznego odkładania się wapnia w nerkach, mięśniach, czy płucach. Także poważne i nieodwracalne zmiany mogą wystąpić w sercu.
Witamina E – tokoferole
Rola witaminy: Zasadniczo przeciwutleniające, ochronne. Ma duże znaczenie w wylęgu, wpływa na żywotność plemników i rozwój embrionów.
Występuje: Do najbardziej znanych źródeł należą kiełki oraz zielone liście. W wątrobie i narządach miąższowych a także w tkance tłuszczowej i w tłuszczach mleka.
Niedobór: Przy ostrym niedoborze występuje niezdolność do zapłodnienia u samców, spadek nieśności u samic, zanik mięśni, powoduje zwiększoną śmiertelność embrionów, piskląt, drgawki i anemie. Zaburzenia funkcjonowania organizmu.
Przedawkowanie: Nie zaobserwowano, ponieważ organizm toleruje duże dawki i metabolizuje nadmiary.
Witamina K – menadion
Rola witaminy: Rola polega na regulowaniu krzepliwości krwi.
Sprzyja regeneracji tkanek, działa przeciwbólowo
Występuje: Głównie w zielonych częściach roślin i drobnoustrojach. Występuje w liściach roślin zielonych (kapusta, szpinak), w ziemniakach i wątrobie. Jest także syntetyzowana w jelitach przez florę bakteryjną.
Niedobór: Przy ostrym niedoborze występuje ogólne osłabienie, spadek zawartości proteiny we krwi a tym samym krzepliwości, ptak stroszy pióra i opuszcza skrzydła, traci apetyt. Wysuszona skóra i widoczne wybroczyny krwi, u młodych ptaków stwierdzono krwotoki wewnętrzne.
Przedawkowanie:
Możliwa toksyczność dużych dawek.
Witamina C -kwas askorbinowy
Rola witaminy: Ptaki same potrafią wytworzyć potrzebne dla nich ilości witaminy C, dodane jednak do pokarmu, może działać stymulująca na wzrost.
Łatwo wchłania się przez śluzówkę jelit.
Odgrywa ważną role w utrzymaniu prawidłowego stanu systemu odporności, zwiększa wchłanianie wapnia i żelaza z pokarmu i jest nieodzowna do procesów metabolicznych.
Występuje: We wszystkich tkankach roślinnych i zwierzęcych.
W wegetatywnych częściach roślin, soczystych, zielonych, szczególnie w owocach cytrusowych.
Najbezpieczniejszym sposobem zapewnienia u ptaków właściwej ilości witaminy C jest podanie jej w diecie. Warzywa i owoce serwowane surowe zachowują całą witaminę C
Niedobór: Objawia się anemią i spadkiem odporności.
Przedawkowanie: Duże stężenie witaminy C w organizmie ptaka prowadzi do zakwaszenie układu moczowego, upośledzając w ten sposób wydalanie stałych kwasów i zasad. Kwaśny odczyn może powodować zwiększoną ilość wytrącania się moczanów, cystynianów i szczawianów oraz tworzenia się kamieni w drogach moczowych, co może prowadzić do niewydolności nerek.
Ponadto, witaminy C i E, gdy występują w organizmie w nadmiernym stężeniu, tracą swoje właściwości przeciw utleniające i stają się utleniaczami, uszkadzającymi wchodzące w skład komórek białka i tłuszcze.
Witamina B1 – tiamina, aneuryna
Rola witaminy: Uczestniczy w przemianie węglowodanów, potrzeba na do wzrostu, do zachowania apetytu, do normalnego funkcjonowała przewodu pokarmowego, oraz zapobiega ogólnemu zapaleniu nerwów.
Jest potrzebna dla funkcjonowania układu nerwowego.
Występuje : Zawierają ją wszystkie rośliny, duże ilości w kiełkach zbożowych i nasionach roślin strączkowych. Wszystkie gatunki zbóż, i wszystkie gatunki roślin strączkowych.
Wszystkie gatunki zbóż i wszystkie rośliny zielone są dobrym jej źródłem.
Niedobór: W normalnych warunkach niedobór u ptaków jest w zasadzie nie spotykany.
Porażenie funkcji układu nerwowego, w następstwie osłabienie struktury mięśniowej organizmu.
Długotrwały niedobór lub brak tej witaminy w pożywieniu powoduje zapalenie nerwów, zanik mięśni, paraliż kończyn.
Przedawkowanie: W przypadku przedawkowania, może wystąpić ogólne osłabienie, wyraźne objawy zmęczenia, drżenie mięśni, zaburzenia rytmu serca.
Witamina B2 -ryboflawina
Rola witaminy: Niezbędna do prawidłowego rozwoju zarodków.
Występuje: Nieduże jej ilości znajdują się w zbożach dlatego w żywieniu ptaków zaleca się stosowanie dodatku witaminy B2.
Niedobór: Zahamowanie wzrostu i rozwoju młodego ptaka.
Schorzenia skóry i porażenia przewodu pokarmowego
Przedawkowanie: Tolerowana w dużych dawkach
Witamina B6- pirodoksal, pirdoksyna, pirdoksamina, ademina
Rola witaminy: Jest potrzebna do wzrostu, zachowania apetytu, odgrywa rolę w przemianie nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Występuje: Bardzo dobrym źródłem są drożdże i wszystkie gatunki zbóż a szczególnie kiełki.
Niedobór: Występują konwulsje, paraliż oraz schorzenia skóry wokół oczu, dzioba, i na plecach.
Przedawkowanie: Może uszkodzić układ nerwowy i dawać objawy w postaci drętwienia nóg lub skrzydeł, braku koordynacji ruchowej, trudności w lataniu. Syntetyczna witamina B6 podawana w ilościach ponad normatywnych przez długi okres może wywołać bezład ruchowy i schorzenie nerwów obwodowych bez ich stanu zapalnego oraz choroby skóry.
Witamina B12 – kobalamina, cyjanokobalamina
Rola witaminy: Czynnik krwiotwórczy, biorący udział w procesie wytwarzania krwi w organizmie. Niezbędna do syntezy aminokwasów i białek szpiku oraz tworzenia krwinek czerwonych i białych (obok kwasu foliowego).
Występuje: Wątroba, jaja, mięso, ryby.
Niedobór: Wywołuje anemie, zahamowanie tempa wzrostu i rozwoju, obniża odporność, zwiększa śmiertelność embrionów.
Obserwuje się mniejszą sprawność wydostawania się piskląt ze skorup, pisklęta lęgną się długo. Objawy kanibalizmu. Ptaki chętnie grzebią we własnych odchodach.
Przedawkowanie: Nieznane
KWAS PANTOTENOWY – Występuje we wszystkich organizmach roślinnych i zwierzęcych. Rozpuszczalny w wodzie. Odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu tkanki nerwowej i skóry. Wchodzi w skład enzymów.
KWAS NIKOTYNOWY – Jest potrzebny do procesów wzrostu i wytwarzania piór.
BIOTYNA (WITAMINA H) - Występuje głównie w roślinach: ziarna zbóż, w otrębach i w nasionach roślin oleistych, drożdżach, owocach roślin strączkowych, żółtku jaja i wątrobie. Jest również syntetyzowana przez florę bakteryjną jelit.
Ma znaczenie dla wzrostu i wylęgowości jaj. Służy do syntezy karboksybiotyny i w ten sposób bierze udział w metabolizmie dwutlenku węgla. Niedobór objawia się spadkiem nieśności, zwiększona liczba kalek po wykluciu. Zwiększona łamliwość piór. Niedobór może wystąpić po przedawkowaniu sulfamidów, oraz żywieniu ptaków pokarmem zawierającym surowe białko jaja.
KWAS FOLIOWY – Pobudza wzrost, jest potrzebny do rozwoju piór i zapobiega niedokrwistości. Znajduje się w białku i żółtku jajka, w ziarnach zbóż i we wszystkich niemal nasionach i liściach wszystkich roślin. Niedobór może się pojawić po przedawkowaniu niektórych leków, szczególnie sulfamidów. Zauważa się zwiększona śmiertelność zarodków, bezpośrednio przed wykluciem.
Pisklęta, które się wyległy, mogą wykazać wady budowy (spłaszczona głowa, nie fizjologiczny skręt szyi lub brak palców). Niedobór nie wpływa na nieśność, jedynie na wylęgowość. Niekiedy można zauważyć brak apetytu i skłonność do kanibalizmu.
W przypadku przedawkowania witaminy kwasu foliowego może dojść do zaburzenia układu nerwowego i pokarmowego podobnie jest z witaminą PP.
MINERAŁY
Potas (K)i sód (Na) Odgrywają duża rolę w przewodzie nerwowym i w skurczu mięśni-regulują gospodarkę płynów w organizmie.
Magnez (Mg) Niezbędny do przyswajania białek i do prawidłowego funkcjonowania enzymów.
Niedobór: u samic wady w budowie skorupy. Gorsza sprawność piskląt przy wydostawaniu podczas klucia. Zamieranie embrionów w różnych okresach inkubacji.
Pisklęta mogą wykazywać wrodzony bezwład nóg. Utrudniony odchów, słabe przybieranie na wadze.
Wapń (Ca), fosfor (P) Są potrzebne w odpowiednich proporcjach do prawidłowego rozwoju kostnego lub prawidłowej produkcji jaj.
Pierwiastki śladowe organizmowi potrzebne są w bardzo małych ilościach, ale ich niedobór może mieć bardzo poważne konsekwencje.
Selen (Se) Niezbędny do prawidłowego działania witaminy E.
Niedobór: obniża się ruchowość ptaków i zapłodnienia jaj.
Obniża się wylęgowość piskląt. Występują objawy dystrofii mięśniowej i uszkodzenie mięśnia sercowego.
Przedawkowanie: jest związkiem wysoce toksycznym, zwiększony poziom doprowadza do anomalii rozwojowych i obrzęku głowy i szyi, brak oczu, deformacji dzioba.
Jod (J) Niezbędny do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania tarczycy.
Niedobór: skłonność do kanibalizmu obniżenia nieśności.
U piskląt wypadanie piór i opóźnienie dojrzałości płciowej.
Żelazo (Fe) Niezbędne do prawidłowego metabolizmu i tworzenia we krwi hemoglobiny. Brak powoduje anemię.
Cynk (Zn) Niezbędny do produkcji enzymów.
Niedobór: zły stan upierzenia, łuszczenie się i rogowacenie skóry oraz zanik brodawek piór.
Nadmiar cynku może spowodować zatrucie.
Mangan (Mn) Niezbędny do produkcji enzymów
Niedobór: wylęga się większy procent kalek, embriony zamierają w czasie lęgu i na krótko przed wydostaniem się ze skorup. U piskląt obserwuje się skłonność do krzywicy i perozy i innych zaburzeń ruchowych.
Zauważa się spadek nieśności i gorszą ruchowość ptaków.
Miedź (Cu) Niezbędna dla prawidłowego metabolizmu oraz dostarczania krwi.
Opracowano na podstawie Małej Encyklopedii Medycyny, oraz materiałów udostępnionych przez Lekarza weterynarii.
