Żywy pokarm

► Każdy ptak, czy to ziarnojad czy miękkojad, potrzebuje w swojej diecie dodatku w postaci białka zwierzęcego. Są gatunki ptaków, które bez tego nie mogą się obejść, inne natomiast wymagają uzupełniania diety pokarmami pochodzenia zwierzęcego tylko w okresie lęgowym. Są gatunki ziarnojadów, o których mówi się, że bez takich dodatków żywieniowych nie nastąpi ich rozród. Pisząc „białko pochodzenia zwierzęcego” nie chodzi mi o mieszankę jajeczną. Mam raczej na myśli drobne organizmy, najczęściej owady, którymi możemy karmić naszych podopiecznych. Mogą to być pokarmy suche (np. suszony gammarus lub gotowe mieszanki np. Insect patee firmy Orlux) lub żywe. Wśród tych ostatnich zdecydowanie najpopularniejszym są larwy mączniaka. Spowodowane jest to zapewne stosunkowo łatwą hodowlą oraz przystępną ceną. Nie jest to jednak jedyna możliwość. Poniżej postaram się pokrótce przybliżyć temat pokarmów żywych, które można zastosować w karmieniu drobnych ptaków egzotycznych. Owady są nie tylko dla ptaków dobrym źródłem białka, ale również witamin, minerałów i tłuszczy.

Mącznik młynarek (Tenebrio molitor)

Chyba najbardziej popularny i najczęściej skarmiany. Spowodowane jest to zapewne niską ceną i łatwą dostępnością oraz stosunkowo łatwą i wydajną hodowlą. Larwy rosną do 3,5cm, następnie przepoczwarzają się by ostatecznie osiągnąć postać dorosłego chrząszcza i złożyć kolejne jaja. Tempo cyklu rozwojowego uzależnione jest od temperatury otoczenia: im ona wyższa tym szybciej cały cykl zachodzi. Co do żywienia, to są to owady mało wybredne.

Jednak najłatwiej karmić je otrębami pszennymi. Wystarczy wysypać dno plastikowego pojemnika warstwą otrębów ok. 2-3cm i gotowe. Dodatkowo można dorzucać jako pokarm marchew lub jabłka. Nie należy karmić ich mięsem. Panuje przekonanie, iż aby zwiększyć stosunek zawartości białka (około 45%) do tłuszczów (około 55%) mączników należy karmić je wysokobiałkowym ziarnem (np. lucerna, fasola mung).
Uwaga: podając ptakom mączniki należy pamiętać, że nie wszystkie ptaki potrafią poradzić sobie z chitynowym pancerzem larw. Np. ptaki młode, a zwłaszcza młode miękkojady nie potrafią strawić chityny i wymagają skarmiania larwami świeżo po wylince (białymi)!

Barciak większy (Galleria mellonella)

Inaczej mol woskowy – owad niszczący pasieki. Bytuje w ulach, żywi się woskiem pszczelim. Larwy są białawe, duże (dorastają do 2,5-3cm) i miękkie. Nie mają chitynowej osłony, dzięki czemu mogą być skarmiane nawet w okresie karmienia młodych. Larwy zawierają stosunkowo dużo tłuszczów (stosunek do zawartości białkawg różnych źródeł: 2-3:1), więc jest to doskonały wysokokaloryczny pokarm właśnie dla karmionych młodych. Larwy można kupić w sprzedaży wysyłkowej poprzez Internet. Jednak nie należy kupować zbyt dużo, gdyż hodowla jest już nieco trudniejsza niż hodowla mączniaka, wymaga również posiadania plastrów wosku pszczelego. Larwy dość szybko przepoczwarzają się. Przetrzymywanie w lodówce spowalnia ich rozwój, jednak powoduje „chudnięcie” – larwy zmniejszają swoją objętość.

Muszka owocówka (Drosophila melanogaster/hydei)

Powszechnie znana, jednak w hodowli występuje jako forma nielotna, co spowodowane jest zbyt małymi lub zbyt dużymi skrzydłami. Jest to karma stosunkowo łatwo dostępna, dość wydajna – w okresie wylęgu z jednej hodowli można uzyskać kilka tysięcy owadów. Muszki takie hoduje się na specjalnych pożywkach, dostępnych zazwyczaj w handlu u osób zajmujących się hodowlą tych owadów. Ptaki te stanowią doskonałe źródło białka, są jednym z najlepszych pokarmów w okresie karmienia młodych. Poza tym wyzwala w ptakach pierwotne instynkty: ptaki bardzo chętnie polują na muszki.

 

 

Można spróbować założyć własną hodowlę muszek owocówek. Wystarczy włożyć na dno klatki w płaskim naczyniu trochę soczystych, dojrzałych owoców (np. porzeczki, morele, winogrona) i przykryć je drobnym sitkiem. Powinno to zwabić zwykła, lotną formę muszki. Jednak hodowla taka łatwo może stać się zagrożeniem dla zdrowia ptaków.

 

Jaja (kokony) mrówcze i mrówki

Chyba najbardziej wartościowy pokarm dla ptaków, zwłaszcza w okresie lęgowym. Można go podawać w formie świeżej, ale można również jaja mrówcze zamrozić lub ususzyć, aby mieć zapas na zimę. Można również kupić suszone jaja mrówcze – są one jednak dość drogie.
W jaja mrówcze można zaopatrzyć się samemu. Wystarczy znaleźć w pobliżu mrowisko. Należy jednak pamiętać, że mrówki występujące w lesie są pod ochroną. Zbierać możemy tylko jaja mrówek, które zamieszkują nasze ogrody i pola.

Ptaki pobierają ten pokarm bardzo chętnie do tego stopnia, że w trakcie karmienia młodych widać u nich wole wypełnione tylko jajami mrówczymi.
Mrówki są bogate w białka i aminokwasy, organizm mrówki zawiera ok. 45-65% białka, kilkanaście enzymów i koenzymów, kilkadziesiąt aminokwasów, różne hormony i białka aktywne (np. hormon wzrostu, interferon); poza tym zawiera również kwas mrówkowy, witaminy, różne alkaloidy, duże ilości ATP oraz mikroelementy: selen, mangan, cynk, fosfor, wapń.

Larwy jedwabnika morwowego (Bombyx mori)

Trudno dostępne w naszych warunkach klimatycznych. Zawierają nieco więcej białka niż mącznik, do tego w porównaniu z nim nie mają twardej, chitynowej powłoki. Można je nabyć u osób zajmujących się terrarystyką. Stosunkowo drogie: koszt 1 larwy to 20gr.
Ciekawostka: jest to gatunek już wymarły, nie występuje w naturze tylko w hodowlach. Hodowla jest trudna ze względu na to, że jedwabniki te żywią się liśćmi morwy, która np. w Polsce nie występuje naturalnie. W kuchni koreańskiej larwy jedwabników serwowane są jako przekąski. 100g larw jedwabników zapewnia 100% dziennego zapotrzebowania na takie mikro- i makroelementy oraz witaminy jak: miedź, cynk, żelazo, tiamina czy ryboflawina.

 

Strąkowiec (żuczek hawajski, Callosobruchus spp.)

Mały (do 4mm) żuczek bytujący na fasoli Vigna unguiculata. Prędkość cyklu rozwojowego zależy od temperatury otoczenia. Samice składają jaja na fasoli. Z jaj wykluwają się larwy, które wgryzają się do środka i tam przechodzą cały cykl rozwojowy.

Dorosłe żuczki następnie wygryzają się z fasoli. Jest to hodowla stosunkowo mało wydajna, długotrwała (w temp. ok.25 st. cykl rozwojowy trwał u mnie ok. miesiąca). Poza tym ptaki niezbyt chętnie pobierają ten pokarm.

 

 

Trojszyk

Zwany też „małym mącznikiem”. Larwy podobne do larw mącznika młynarka, jednak znacznie mniejsze – do 1,5cm. Hodowla i zasady skarmiania podobne jak mącznik młynarek.

Dżdżownice

Bardzo dobrze wszystkim znane. Można nabyć je również w sklepach ogrodniczych – jest tam odmiana kalifornijska, która w ogrodnictwie stosowana jest w produkcji kompostu. Dżdżownice zawierają chyba najwięcej białka (stosunek białka do tłuszczów wynosi ok. 3:1). Niestety nie nadają się do karmienia wszystkich ptaków, gdyż małe ptaszki mają problem z pobieraniem kilkucentymetrowej dżdżownicy.

Larwy much

Popularne wśród wędkarzy „białe robaki”, na zachodzie znany jako „Pinkies”. Świetnie nadają się do skarmiania u ptaków – wbrew powszechnej opinii, że ptaki mogą się zarazić jakimiś chorobami roznoszonymi przez muchy. Larwy te są małe (ok.1cm) i miękkie. Ptaki chętnie je pobierają, zjadając najczęściej w całości. Zapas larw można przechowywać w lodówce przez kilkanaście dni. Nabyć je można w prawie każdym sklepie zoologicznym za bardzo niewielkie pieniądze.

Wodzień (Chaoborus)

Pokarm stosowany w akwarystyce. Są to larwy muchówek, które rozmnażają się w środowisku wodnym. Żywe lub zamrożone larwy można kupić w sklepach akwarystycznych. Jest to wysokobiałkowy pokarm, jednak ptaki muszą najpierw zapoznać się z tym pokarmem, gdyż nie wszystkie chcą go pobierać. Pokarm zamrożony po rozmrożeniu szybko się psuje, natomiast żywy powinien być spożyty zanim wyschnie.

Mszyce (Aphidoidea)
Wszystkim znane szkodniki niszczące pędy młodych roślin w naszych ogrodach. Stanowią jednak doskonałe źródło białka i substancji odżywczych dla naszych ptaków. Wystarczy gałąź oblepioną młodymi mszycami włożyć do klatki a ptaki odpowiednio się nią zajmą.

Należy jednak uważać, gdyż mszyce z przygodnego źródła mogą być niedawno pryskane środkiem owadobójczym, który może zaszkodzić również ptakom. Jest to pokarm stosunkowo trudny do zdobycia biorąc pod uwagę, że mszyce stępione przez człowieka, a z kolej jeśli znajdą się jakieś jeszcze nie opryskane środkami owadobójczymi, to raczej żaden właściciel ogrodu nie pozwoli zebrać młodych pędów roślin zaatakowanych przez mszyce. Ciekawostka: „hodowla” mszyc sprzyja hodowli mrówek, które za przysmak uważają mszycowe „wydaliny”.

Nie są to oczywiście wszystkie możliwości. Do karmienia ptaków można użyć nawet małych rybek i krewetek a nawet słoniny i mięsa, jednak w niniejszym opracowaniu starałem się opisać te najczęściej wykorzystywane.

 

Autor: Marcin „yotan” Piskorski