► Przez długie lata uważano, że gniazdujące w basenie Morza Śródziemnego sokoły skalne na madagaskarskie zimowiska lecą najpierw przez Morze Czerwone, a potem wzdłuż zachodnich wybrzeży Afryki. Jednak dzięki stosowaniu nadajników satelitarnych udało się odkryć inną, bardziej zdumiewającą trasę przelotu.
Sokół skalny (Falco eleonorae) jest jednym z rzadszych europejskich ptaków szponiastych. Gniazduje na klifowych skalnych wybrzeżach i wyspach w rejonie śródziemnomorskim. Charakterystyczną cechą jego biologii lęgowej jest bardzo późne wykluwanie się piskląt – młode opuszczają jaja dopiero w sierpniu. Jednak dzięki temu rodzice mogą wykarmić je drobnymi ptakami wróblowymi, rozpoczynającymi w tym czasie masowy przelot. Naukową nazwę gatunku można by było dosłownie przetłumaczyć jako „sokół Eleonory”. Nadano mu ją na cześć Giudicessy Eleonory de Arboreta – żyjącej na przełomie XIV i XV w. księżnej Sardynii. Wydała ona pierwszy w Europie dekret obejmujący ochroną ptaki drapieżne.
70% światowej populacji sokoła skalnego zimuje na Madagaskarze. Od lat 50. ubiegłego wieku sądzono, że udając się w drogę ptaki kierują się najpierw na wschód, następnie pokonują Morze Czerwone, a potem kontynuują migrację trzymając się zachodniego wybrzeża Afryki. Nowe światło na to zjawisko rzuciły dwie publikacje z ostatnich lat, w których skorzystano z dobrodziejstw oferowanych przez współczesną technikę – z nadajników satelitarnych.
O wynikach prac naukowców (opublikowanych w Proceedings of the Royal Society oraz Zoological Studies) poinformowało dzisiaj na swojej stronie BirdLife International. Okazało się, że ptaki wędrują przez centralną część kontynentu, lecąc zarówno w ciągu dnia, jak i nocą (nocny przelot u ptaków szponiastych znany jest również m.in. z telemetrycznych badań nad rybołowami). Niektórym osobnikom pokonanie całego dystansu, łącznie z dłuższym odpoczynkiem w zachodniej Afryce, zajęło łącznie dwa miesiące. Wiosną ptaki pokonywały podobną trasę, jednak wybierały dłuższy przelot nad Oceanem Indyjskim. Osobniki dorosłe kierowały się bezpośrednio na lęgowiska, a młodociane pozostawały na pierwszy rok w tropikalnych rejonach Czarnego Lądu.
Dane bibliograficzne wspomnianych w artykule prac:
Gschweng M., Kalko E.K.V., Querner U., Fiedler W., Berthold P. (2008) All across Africa: highly individual migration routes of Eleonora’s Falcon (Falco eleonorae). Proc Soc Lond B 275 (1653): 2887-2896.
Lopez-Lopez P, Liminana R, Urios V. (2009) Autumn migration of Eleonora’s falcon Falco eleonorae tracked by satellite telemetry. Zoological Studies 48 (4): 485-491
Autor: Antoni Marczewski
[ na podstawie www.birdlife.org ]
Za zgodą autora tekst pobrano z portalu https://birdwatching.pl
