►Ptaki w celach naukowych obrączkowane są od bardzo dawna.
Wydawać by się więc mogło, iż sens dalszego obrączkowania jest wątpliwy.
Skoro bowiem do tej pory zaobrączkowano miliony ptaków można mieć wrażenie, iż zebrano już wszystkie niezbędne informacje.
Tak jednak nie jest i wbrew pozorom nie ma wielkiej przesady w stwierdzeniu, iż obrączkowanie jako metoda badawcza stosowana na szerszą skalę jest dopiero w rozkwicie.
Ptaki obrączkowane są w różnych programach badawczych i w różnych celach – zarówno do badań związanych z przeżywalnością czy np. badań nad systemami kojarzeń. Jednak jako jedno z głównych narzędzi obrączkowanie używane jest w badaniach nad migracją ptaków. Tak jak zróżnicowane są mechanizmy wędrówek ptaków na różnych kontynentach w różnych sezonach, tak samo wyrafinowane mogą być cele w jakich ptaki są znakowane.
Mimo zebrania dużego materiału na podstawie wiadomości powrotnych z zaobrączkowanych ptaków, bardzo często dane te ograniczają się jedynie do wybranych gatunków lub grup ptaków. Do dnia dzisiejszego istnieje szereg gatunków, dla których prawie wcale nie zaobrączkowano odpowiedniej próby osobników, mogącej dać reprezentatywne wyniki. Często jest to związane z miejscami, w których ptaki obrączkuje się masowo. Stałe punkty odłowu i obrączkowania ptaków często związane są z konkretnym biotopem lub szlakiem wędrówki konkretnych gatunków. Tak więc dalsze obrączkowanie w miejscach gdzie istnieje możliwość odłowu reprezentatywnej próby określonych gatunków jest dalece sensowne.
Istniejące od wielu lat punkty badawcze są zazwyczaj usytuowane w rejonach wybrzeży lub w pobliżu „głównych” szlaków migracyjnych ptaków. Fakt, iż w obrębie danego gatunku mogą występować różnice populacyjne w modelu wędrówki wskazuje na celowość prowadzenia prac badawczych w dużej ilości punktów równocześnie. Odpowiednio skonstruowana gęsta sieć takich punktów pozwala dodatkowo na precyzyjniejsze śledzenie przelotu danego gatunku. Pomocnym w tym okazuje się właśnie obrączkowanie i sprawna wymiana informacji pomiędzy poszczególnymi punktami.
Jedną z wielu funkcji prac obrączkarskich jest monitoring miejsc w których prace są prowadzone. Większość punktów zajmujących się badaniem wędrówek koncentruje się w miejscach, gdzie przelot ptaków jest na tyle intensywny, iż uzyskane dane liczbowe dadzą się opracować statystycznie. Innymi słowy, w miejscach gdzie ptaki podczas wędrówki występują bardzo licznie. Ekspansywna działalność człowieka w ostatnim wieku w sposób pośredni lub bezpośredni może wpływać na atrakcyjność takich miejsc dla ptaków. Regularnie prowadzone prace obrączkarskie dają więc szansę na rzetelne porównanie wyników na przestrzeni szeregu lat i mogą się przyczynić do wczesnego wychwycenia niekorzystnych tendencji.
W przypadku Akcji Carpatica istotne są wreszcie inne aspekty obrączkowania:
Punkt badawczy AC usytuowany jest mniej więcej na szlaku południowo-wschodniego nurtu migracyjnego ptaków w Europie. Dane na temat wędrówki wzdłuż tego szlaku są jeszcze dosyć skromne. Tylko intensywne prowadzenie dalszych prac przez szereg następnych lat może przynieść odpowiedź na nurtujące pytania. Za przykład niech posłuży fakt, iż liczba wiadomości powrotnych – uzyskiwanych statystycznie z zaobrączkowanych ptaków – w przypadku A.C. jest wielokrotnie niższa!
W rejonie polskiej części Karpat wiele aspektów migracji ptaków nie jest do końca wyjaśnionych. Dotychczasowa wiedza na temat wędrówek ptaków przez łańcuchy górskie niekoniecznie znajduje tutaj swoje odzwierciedlenie.
Już dotychczas uzyskane wyniki badań i obserwacji wskazują na pewną specyfikę tych terenów oraz specyfikę modelu wędrówki. Nakładanie się na siebie czynników związanych z barierą gór, południowo-wschodnim szlakiem wędrówki czy wreszcie fenologią wymaga więc dokładnego sprawdzenia w terenie.
JEŻELI ZNAJDZIESZ PTAKA Z OBRĄCZKĄ – ZAWIADOM STACJĘ ORNITOLOGICZNĄ MiIZ PAN
Stacja ornitologiczna MiIZ PAN
80-680 Gdańsk, ul. Nadwiślańska 108
tel.: (058) 308-07-59
fax : (058) 308-09-82
mailto: ring@stornit.gda.plAdres poczty elektronicznej jest chroniony przed robotami spamującymi. W przeglądarce musi być włączona obsługa JavaScript, żeby go zobaczyć.
Dla serwisu:
Akcja Carpatica
Grupa Badania Wędrówek Ptaków
